فریبا داودی مهاجر

در کمتر از ۴٨ ساعت بعد از استعفای شبانه “جواد ظریف” وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، سیل تحلیل ها در رسانه های داخل و خارج از ایران فضای خبری را به خود اختصاص داد.
شوک استعفای شبانه، آن چنان بود که کارشناسان خارجی امور بین الملل و خاورمیانه را نیزوادار به عکس العمل و اظهار نظر کرد.
روزنامه ” قانون ” اولین قربانی این استعفا ، برای زدن یک تیتر تعطیل شد و جواد ظریف در ژستی سیاسی از سفرای جمهوری اسلامی در کشورهای مختلف خواست که استعفا ندهند!
عده ای استعفای او را به سفرناگهانی بشار اسد به ایران ربط دادند و عده ای با اشاره به سخنرانی یک روز قبل حسن روحانی در اعتراض به نقش نیروهای نظامی دراقتصاد معتقد بودند کاسه صبر جواد ظریف از دخالت های این نیروها در امور مختلف مملکت لبریز شده و استعفا داده است. به خصوص که خودش در اظهار نظری گفته بود که امیدوارم استعفای من تلنگری باشد!
بعضی تحلیل گران در رسانه های خارج از ایران تا جایی پیش رفتند که از وی با عباراتی چون معمار قرار داد هسته ای، قوی ترین وزیر امور خارجه ، صبور و با متانت یاد کردند و همه اظهار نظر های جواد ظریق درباره وضعیت حقوق بشردر ایران ، زندانیان سیاسی و صحبت های وی مبنی بر افتخار حضورجمهوری اسلامی در لبنان و فلسطین و همکاری با حزب الله لبنان را از یاد بردند.
این کارشناسان زمان به کار گیری از چنین تعابیری درباره وی فراموش کردند که چندی پیش رهبر جمهوری اسلامی چگونه به تقدیر از جواد ظریف پرداخت و فراموش کردند که وی به عنوان یک وزیر ولایت مدار همواره خود را گوش به فرمان رهبری اعلام کرده است.
در این رابطه تنها به دو نمونه از اظهار نظرهای علی خامنه ای درباره جوادظریف توجه کنید که در جلسات رسمی و عمومی بیان شده است:
– وزیر محترم خارجه، انسان متدینی است، انسان باوجدانی است و انسان صاحب احساس مسئولیت است.(دیدار مسئولان نظام با رهبر انقلاب – ۹۶/۳/۲۲
– مهم ترین نقطه قوت آقای دکتر ظریف تدین ایشان است . آقای ظریف و همکارانشان آزمون خوبی از سر گذراندند. احساس قدرت و نشستن در مقابل ۶ قدرت جهانی، دفاع از اهداف و تثبیت حضور و وجود خود به طرف‌های مقابل، از جمله نقاط قوت مذاکره‌کنندگان کشورمان در مذاکرات هسته‌ای بود و بنده مکرر برای ایشان دعا می‌کنم.» – (دیدار وزیر امور خارجه، سفیران و مسئولان نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور با رهبر انقلاب – ۹۴/۸/۱۰)
بنابراین استعفای نیمه شب جواد ظریف ربطی به تفاوت نظرات ایشان با رهبری ومجذوبان ولایت ندارد چرا که رهبری به صراحت ایشان را مسوول ، با وجدان و متدین می خواند و اصولا تعیین کننده سیاست خارجی همواره شخص علی خامنه ای بوده و بقیه از صدر تا ذیل کارگزار ایشان با روش های مختلف هستند.
همچنین فراموش نکنیم که اگرهر یک از دلایل بالا دلیل استعفای جواد ظریف بود او در فاصله یک روز به صندلی وزیر خارجه بر نمی گشت ودر کنار رییس جمهور ارمنستان عکس نمی گرفت تو گویی هیچ اتفاقی نیافتاده است.
آن چه از چشم صاحب نظران پنهان ماند دلیلی بود که وب سایت های جناح راست و قاسم سلیمانی به آن اشاره کردند و از کنار آن گذشتند.
به طور مثال فارس نیوز چنین نوشت: ” علت استعفای آقای دکتر ظریف، ناهماهنگی داخلی در نهاد ریاست جمهوری و عدم اطلاع‌رسانی درباره حضور در دیدار با رئیس‌ جمهوری سوریه از سوی مسؤولان ارشد این نهاد بوده است” .
قاسم سلیمانی همچنین گفت : آقای ظریف مسئول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است و طی مدت مسئولیت در وزارت امور خارجه کشورمان همواره مورد حمایت و تائید مقامات عالی‌رتبه نظام بوده است.
وی در ادامه گفت : در جریان سفر اخیر آقای بشار اسد به تهران و ملاقات وی با آقای دکتر روحانی رئیس جمهور محترم ، برخی ناهماهنگی ها در نهاد ریاست جمهوری منجر به عدم حضور وزیر امورخارجه که مورد تایید مقام معظم رهبری(مدظله العالی) بوده و هستند شد. وی گلایه مندی جواد ظریف را ناشی از فقدان هماهنگی در دفتر حسن روحانی دانست.

ناهماهنگی و نقش رئیس دفتر حسن روحانی

چندی ست مطالبی پیرامون ” محمود واعظی ” دیپلمات، وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات که هم اکنون به عنوان رییس دفتررییس جمهورفعالیت می کند مطرح شده که از ایشان به عنوان وزیر امور خارجه در سایه نام می برند.
محمود واعظی که سابقه رییس ستاد روابط اقتصادی خارجی ، معاونت سیاسی اروپا و آمریکا و معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه را در کارنامه خود دارد و از سال ١٣٧٨ تا ١٣٩٢ معاون پژوهش سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک بوده است خود را برای این سمت کم نمی بیند . به طوری که پس از استعفای جواد ظریف ، در محافل مختلف نزدیک به حسن روحانی از محمود واعظی به عنوان جایگزین جواد ظریف نام می بردند.
بد نیست بدانیم واعظی همچون جواد ظریف تحصیلاتش را در آمریکا به پایان رسانده است. فوق لیسانس مخابرات را از دانشگاه سن حوزه کالیفرنیا گرفته و دوره دکتری را در دانشگاه ایالتی لوئیزیانا طی کرده است . واعظی به محض شروع انقلاب اسلامی تحصیل در این مقطع را رها کرده و به ایران باز می گردد و بعد ها دکترایش را در رشته علوم سیاسی از دانشگاه ورشو دریافت می کند. وی پس از سال ها خدمت در وزارت امور خارجه به عنوان معاون بین الملل و سیاست خارجی مجمع تشخیص مصلحت نظام انتخاب می شود.
خبر سفر بشار اسد به رییس دفتر رییس جمهور یعنی محمود واعظی ابلاغ می شود و او چگونگی و برنامه سفر بشار اسد را به وزارت خارجه و جواد ظریف اطلاع نمی دهد.
محمود واعظی در ملاقات بشار اسد با حسن روحانی در نبود جواد ظریف در جلسات حضور پیدا می کند که در تمام عکس های این ملاقات مشهود است.
آن چه مسلم است پنهان کردن سفر بشار اسد از سوی ایشان سهوی نیست ، این پنهان کاری با هدف کمرنگ کردن جواد ظریف و کوتاه کردن دست وی در ملاقات های استراتژیک است.
چنین رفتارهایی از سوی وی مسبوق به سابقه است چنانچه زمانی سخنگوی حزب اعتماد ملی ” اسماعیل گرامی مقدم ” وی را متهم به اختلاف افکنی کرده و می گوید: علی واعظی به آلزایمر سیاسی مبتلا شده است.
به هر ترتیب جواد ظریف وقتی مطلع می شود که رییس دفتر رییس جمهور وی را در جریان چنین سفر مهمی قرار نداده و همه ملاقات ها بدون حضور وی انجام شده نیمه شب برای تداوم حضورش در پست وزارت خارجه بدون در نظر گرفتن تکانه های ناشی از استعفا دست به پاتکی می زند که اگر نمی زد موجب تضعیف همه جانبه او و قدرت گرفتن وزیر امور خارجه در سایه می شود.

تکانه های ناشی از استعفا چنان شدید بود که قاسم سلیمانی مجبور به اظهار نظر می شودو
و امیر محبیان، کارشناس مسائل سیاسی اصول گرا می گوید: دلیل استعفای دکتر ظریف را می‌دانم. با ایشان صحبت کردم، ربطی بهFATF و امثالهم ندارد. مجاز نیستم بگویم ولی روحانی بی‌نقش نیست. روحانی با بی‌توجهی به پای خود شلیک کرد!