کنار یه رمه‌ی شتر بین آتریپلکس‌های مراتع قشلاقی چپرقویمه، بیست کیلومتری شمال گنبدکاووس
.
. آتریپلکس، برای بیابانزدایی مناطق شور مثل اطراف دریاچه ارومیه و جنوب کشور هم خیلی خوبه. حالا کمی توضیح میدم تا بدونید چرا.
.
. ٭٭ آتریپلکس، اسفناج وحشی یا علف‌شور یه جور بوته بزرگ و همیش سبزه که تو خاک شور رشد میکنه و حتی میشه با آب دریا آبیاری‌ش کرد. آتریپلکس رشد سریعی داره و مقاومت خوبی هم در مقابل کم‌آبی و خشکی و گرما و شرایط آب و هوایی سخت داره.
فقط این رو بدونیم که متوسط بارندگی سالانه بخش چپرقویمه ۲۵۰ میلیمتر و میزان تبخیر سالانه بیشتر از ۱۶۰۰ میلیمتر‌ه و دمای سالانه هم بین ۲- و ۴۵ درجه سانتیگراد تغییر میکنه.
آتریپلکس با جذب و نگهداری رطوبت، باعث سرسبزی و رشد گیاهان اطرافش میشه، طوری که به مرور زمان اون زمین از حالت شوره‌زاری درمیاد.
تقریبا سه دهه‌ است که ازش برای جلوگیری از شوری بیشتر و فرسایش مراتع شمال گنبد استفاده میشه. عمدتا تو پنج منطقه چپرقویمه، داشلی‌برون، اینچه برون، چات و مراوه‌تپه کشت شده.
البته دقیقش اینه که کشتش تو چپرقویمه از سال ۱۳۶۳ شروع شده و تاحالا ۳۵۰۰ هکتار از اون منطقه زیر کشت رفته. این گیاه رو فقط شتر نوش‌جان میکنه و چون این گیاه ویتامین های آ و ای و پروتئین بالایی داره، شیر این شترها هم خیلی مقوی‌یه.
اون گونه هایی که تو مراتع گنبده از این دو نوع پایینه که اولی بومی غرب و جنوب غرب آمریکاست مثل کالیفرنیا، آریزونا، نوادا و تگزاس و دومی بومی جنوب اروپاست:
۱- Atriplex lentiformis
۲- Atriplex halimus
در بهترین شرایط ارتفاعشون میتونه به سه و نیم متر هم برسه و مثل یه نیم‌کره بشه – مثل یه آلاچیق ترکمنی – اما عموما ارتفاعش بین نیم متر تا یک و نیم متره.
آتریپلکس‌ها سمی نیستن و تاحدودی خوردنی محسوب میشن. ولی اگه تو مناطق نیتراتی مثل چپرقویمه رشد کنه ممکنه برگهاش مقادیر زیادی نیترات تو خودش جمع کنه که برای سلامتی خوب نیست.
تو چپرقویمه خودمون طبق تحقیقات آزمایشگاهی آتریپلکس نوع اول و دوم به ترتیب نزدیک ۲.۸ و ۳.۶ درصد وزنی نمک طعام داره. به عنوان مثال متوسط شوری دریای خزر و اقیانوس ها به ترتیب ۱.۲۵ درصد و ۳.۵ درصده. پس واقعا شوره!
دیگه داره خیلی طولانی میشه. انشالله فرصتی بشه در مورد کاربردهای دارویی، شیمیایی و غذایی‌ش هم براتون بنویسم.