جایگاه زن در ۲ آیین اسلام وبهاییت
قطعا با گسترش وسائل ارتباط جمعی ، امروزه دیگر نمی توانیم نیمی از جمعیّت بشر را نادیده بگیریم، کاری که در طول تاریخ به بهانه های متفاوت صورت می گرفت و همواره باعث قضاوتهای ناعادلانهء بیشماری می شد.زنان، امروزه در پی آن هستند که تمامی حقوق ازدست رفتهء خود را بر خلاف گذشته، تماماً کسب نمایند. اگر کمی منصفانه بنگریم می بینیم که آنها چیز زیادی نمی خواهند، آنها فقط خواستار برقرای حقوق مسلّم خود به عنوان یک انسان هستند و…
اینک نگاهی گذرا به جایگاه زن در ۲ دین آسمانی اسلام و بهاییت می اندازیم.
دیانت اسلام
در زمانی که این آیین مقدس در عرصهء گیتی ظاهر شد، وضعیت غیر قابل باوری در جهان اعراب یعنی زادگاه اسلام وجود داشت. اینگونه به نظر می رسد که، اعراب آن زمان تنها خصوصیت بارز و متفاوتی که با نئاندرتال ها داشته اند، زنده به گور کردن دخترهایشان بوده است. جالب اینکه، این حرکت غیر قابل تصوّر، به نوعی سنّت نیک بدل شده بود گویی بدون آن، شخصیت و هویّت یک مرد، پشیزی نمی ارزید. دقیقا در همین زمان و در مکانی با ظرفیت عقلی این چنینی بود که شخصی بنام محمّد که به روایات تاریخی، فرد امینی نیز بود، به پیامبری مبعوث می شود. فی الحقیقه، محمّد رسول الله جهت مقابله با اندیشه های پست این هَمَج رَعاع،باید کدام گزینهء این سوال بی گزینه را انتخاب می نمود؟! آیا او می توانست خیلی صریح و آشکار اعلام نماید که: ای فرومایگان، این چه جهالتیست که شما دارید؟ آیا در این صورت ،او می توانست به تسرّی دیانت الهی خویش امیدوار باشد؟اگر اندکی با رسم انصاف خو گرفته باشیم، متوجّه می شویم که او چاره ای نداشت جز برخوردی منطقی و در خور روح زمان آن دوره.
پس اصلا هم دور از انتظار نمی باشد که در چنین شرایطی، آموزه هایی ناموزون با زمان فعلی ما تجلّی پیدا کنند.
در ذیل نگاهی مختصر به آنها خواهیم کرد:
زنانی را که نافرمانی می کنند ابتدا پند دهید.اگر نپذیرفتند آنان را کتک بزنید(سورهء نسا آیهء ۳۴)
و زنان شوهر دار (برشما حرام است) مگر آنها را که از راه اسارت مالک شده اید(زنان شوهر دار اسیرشده برمسلمانان حلال است) اینها احکامی است که خداوند بر شما مقرّر داشته است(جزء۵ سورهء النساء آیهء ۲۴)
و اما اندیشهء حضرت محمد پیرامون زن(نهج الفصاحه)(۱)
از دنیا بترسید و از زنان بپرهیزید،زیرا شیطان، نگران ودرکمین است وهیچیک از دامهای وی(شیطان) برای پرهیزگاران مانند زنان مورد اطمینان نیست.( ش۵۰ ص ۱۶۴)
محکم ترین سلاح شیطان هم زنان هستند(ش ۹۷۰ ص ۳۵۰)
از هیچ فتنه ای که خطرناکتر از زن و شراب باشد، بر امّت خویش بیم ندارم(ش ۲۶۱۱ ص ۶۹۴)
زنانی که آرایش می کنند،عطر می زنند وبه معابر عمومی پای می گذارند،حکم زناکاران را دارند…(ش۱۷۷ ص۱۸۸ وش ۱۰۱۹ ص۳۵۹)(۲)
اینگونه به نظر می رسد که با توجّه به همین چند نکته، بتوان به دیدگاه دیانت اسلام پیرامون جایگاه زن در جامعه پی برد. البته فراموش ننماییم که مطمئنّاً چنین آموزه هایی، بهترین موارد ممکن برای اعراب آن زمان محسوب می شدند و به هیچ عنوان نباید این قضایا را با روح زمان فعلی خویش که مقتضیات منحصر به فرد خودش را دارد، قیاس نماییم.
دیانت بهایی
چیزی حدود ۱۲ قرن پس از ظهور اسلام و در حالیکه بشر در گذر تاریخ به موفّقیتهای چشمگیری در زمینه های علمی و فکری دست یافته بود، آیین الهی بهایی متولد شد. تقریباً در این احیان بود که علوم انسانی، علی الخصوص علوم اجتماعی به سرعت نضج گرفت و مسائل اجتماعی جزء اساسی ترین موضوعات مورد کنکاش اندیشمندان قرار گرفت. تفکر پیرامون چگونگی سیر تکاملی بشر، تا بدانجا رسید که اندیشمندان را به مشخص نمودن جایگاه فعلی انسان ترغیب نمود. در خلال رشد چنین افکاری بود که حضرت بهاءالله پیامبر دیانت بهایی به ناگاه ادعّای بس بزرگی را مطرح نمود و چنین عنوان کرد که یکی از ۱۲ آموزهء مهمّ دیانت بهایی، همانا تساوی حقوق رجال و نساء می باشد. نکتهء قابل توجّه، تطابق این آموزهء جهانی حضرت بهاءالله با روح زمان فعلی بود. او نیز همانند حضرت محمّد بهترین و موزون ترین تعالیم را که با مقتضیات زمانی و ظرفیت عقلی بشر مطابقت می نمود، صادر نمود.
جهت روشن شدن جایگاه زن در دیانت بهایی به برخی از آثار حضرت عبدالبهاء،مرکز عهد و میثاق دیانت بهایی رجوع می نماییم:
" ای اماء الرّحمن بکوشید تا چون مردان در این میدان
چوگانی زنید و گوئی بربائید قسم بجمال قدم که جنود ملکوت ابهی چنان
تایید نماید که در مضمار عرفان صفدر و صف شکن گردید و قوّت تأیید
شما را برجال عالَم غالب گرداند ". (ص ٨-٢١٧ ج ٧مکاتیب حضرت عبدالبهاء)
"در این کَور الهی الطاف حقّ در حقّ اماءالرّحمن مشهود
و واضح لهذا ورقاتی مبعوث شدند که حیرت بخش عقول گشتند . چنان
ثبوت و رسوخ از ایشان ظاهر و باهرگشت که چشم جهانیان خیره گردید ".
(ص ٢۵٨ ج ٢منتخبات مکاتیب حضرت عبدالبهاء)
" الیوم اماءالله باید ناشر نور هدی گردند و پرتو استقامت
برافروزند تا آنکه سزاوار کنیزی درگاه احدیّت گردند " (ص ٢٠٨ج ٧ مکاتیب )
در دیگر آثار بهاییان:
" تا مساوات تامّه بین ذکور و اناث در حقوق حاصل نشود
عالم انسانی ترقیّات خارق العاده ننماید . زنان یک رکن مهمّ از دو رکن
عظیمند و اوّل مربّی و معلّم انسانی زیرا معلّم اطفال خردسال مادرانند.
آنان تأسیس اخلاق کنند و اطفال را تربیت نمایند " (ص ٢٣۵ پیام ملکوت )
" و همچنین وحدت نوع را اعلان نمود که نساء و رجال کلّ
در حقوق مساوی بهیچوجه امتیازی در میان نیست زیرا جمیع انسانند فقط
احتیاج به تربیت دارند اگر نساء مانند رجال تربیت شوند هیچ شبهه ای
نیست که امتیازی نخواهد ماند زیرا عالم انسانی مانند طیور محتاج بدو
جناح است یکی اناث و یکی ذکور. مرغ با یک بال پرواز نتواند نقص
یک بال سبب وبالِ بالِد‌یگر است ….". (ص ٢٣٢ پیام ملکوت )
قطعا با اندکی تعمّق پیرامون این چند جمله، با نگرش دیانت بهایی در قبال جایگاه زن در جامعه نیز آشنا خواهید شد.
فی الحقیقه آنچه امروزه از اهمّیّت بسزایی برخوردار است، حضور همه جانبه و مشترک مردان و زنان خیرخواه جهت گرایش عالم به سوی صلح و در پی آن وحدتی همه جانبه می باشد.
باشد که ما نیز به عنوان یک عضو از جامعهء انسانی، سوای از هر گونه اعتقاد مذهبی و دینی،بدون توجه به ملّیت یکدیگر، فارغ از هر گونه تعصّب سیاسی و… دست در دست یکدیگر نهیم تا جهان خویش را به بهشتی برین بر روی زمین مبدّل سازیم.
شاد باشید
شاهین جانپاک
۱- نهج الفصاحه شامل ۳۲۲۷ جملهء کوتاه یا تقریبا کوتاه است که ابوالقاسم پاینده از آنها به عنوان کلمات قصار نام برده است. در ادامهء کتاب، بخشی به خطبه های پیامبر اسلام و بخشی هم به تمثیلات او اختصاص داده شده است. در مجموع ۳۲۲۷ کلمهء قصار ۱۵۷ بار از زنان صحبت شده است.
۲- برگرفته از کتاب الکترونیکی "زن ایرانی در گذر تاریخ" گردآوری از آرشام پارسی