زندان تهران بزرگ
زندان فشافویه در تهران واقع شده
جاده قدیم قم – پلیس راه حسن آباد – جاده چرمشهر – کیلومتر ۵ – شهرک صنعتی بیجین – مجتمع ندامتگاه تهران بزرگ
ظرفیت ۱۷۰۰۰ نفر
بازگشایی۲۰۰۹
۱۴سال پیش
نام پیشین زندان فشافویه
تحت مدیریت قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران
سرپرست اصغر فتحی

زندان فشافویه یا مرکزی تهران بزرگ، در ۳۲ کیلومتری جنوب تهران قرار دارد. هدف از ساخت این زندان اردوگاهی ویژه برای محکومان مواد مخدر بود که این گروه را از سایر زندانیان زندان‌های استان تهران و استان‌های همجوار جدا کند، اما حالا به عنوان زندان اصلی و مرکزی استان تهران از آن نام برده می‌شود. بعد از اعتراضات دراویش گنابادی در گلستان هفتم، ۴۰۰ تن درویش بازداشتی به این زندان منتقل شدند.

مساحت کل این زندان ۱۱۰ هکتار است و اردوگاه محکومان مواد مخدر ۷۰ هزار مترمربع زیربنا دارد، زندان دارای ۳۸ سوله می‌باشد که ۲۶ سوله آن شامل ۲۴ اندرزگاه ۳۰۰ نفره است و ۱۲ سوله نیز به بخش پشتیبانی و حفاظت اختصاص دارد. این زندان گنجایش ۱۵ هزار نفر را دارد.

برای ساخت این اردوگاه که از آن به عنوان بزرگترین زندان کشور (ایران) نام برده می‌شود، حدود ۱۵ سال زمان صرف شده‌است.

این زندان بزرگ در منطقه فشافویه شهر حسن‌آباد در جنوبی‌ترین قسمت استان تهران، کیلومتر ۱۲ آزادراه تهران به قم واقع شده‌است.
وضعیت نگهداری زندانیان

به گفته نادر فتوره‌چی، بیش از ۵۰ درصد زندانیان قرنطینه معتادان تزریقی و کارتن‌خواب هستند که توان ایستادن روی پا ندارند و به جای انتقال به زندان باید به بیمارستان منتقل شوند. با معتادان، سرقتی‌ها، «کر و کثیف‌ها» و افغان‌ها به معنای دقیق کلمه در بدو امر مثل «حیوان» و «احشام» برخورد می‌شود.
فقدان امکانات پزشکی

امکانات پزشکی کم و اقلام دارویی در این زندان به شدت کم است. برخی زندانیان آزاد شده از وجود بیماری‌های واگیر و غیر استریل بودن محیط بهداری سخن می‌گویند. زندانیان بیمار با تأخیر برای درمان به خارج زندان فرستاده می‌شوند و گفته می‌شود از زندانیان تعهد کتبی گرفته می‌شود که در صورت ارسال به بیمارستان هزینه بیمارستان را خودشان بپردازند.
عدم رعایت قانون تفکیک جرایم

براساس آیین‌نامه سازمان زندانهای ایران، زندانیان جرایم مختلف باید تفکیک شده و زندانیان عقیدتی، سیاسی از زندانیان جرایم عادی در فضای جداگانه نگهداری شوند. اما این موضوع در این زندان نقض می‌شود. بسیاری از زندانیان عقیدتی و سیاسی از جمله دراویش گنابادی برای تنبیه به این زندان فرستاده می‌شوند.

در همین ارتباط، علیرضا شیرمحمدعلی، یک زندانی سیاسی در زندان فشافویه تهران با ۳۰ضربه چاقو به قتل رسید.
ضرب و شتم دراویش زندانی

۷ شهریور ۱۳۹۷ دراویش زندانی توسط ماموران امنیتی در زندان فشافویه ضرب و شتم شدند، این دراویش از حدود دو ماه و نیم پیش در حمایت از زنان درویش محبوس در زندان قرچک ورامین و در اعتراض به بدرفتاری با آنها دست به تحصن زده بودند.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر برخورد مأموران امنیتی جمهوری اسلامی با دراویش متحصن را محکوم کرد.

حملهٔ ماموران برای شکستن تحصن دراویش زندانی صورت گرفت و در جریان آن از گاز اشک‌آور هم استفاده شد. در حمله ۷ شهریور به متحصنین زندان فشافویه، بسیاری از آنها دچار جراحت شد و هشت تن از آنها به سلول‌های انفرادی منتقل شدند. مصطفی محبی، رئیس وقت سازمان زندان‌های تهران هم در جریان این سرکوب در زندان فشافویه حضور داشت.
تحریم وزارت خزانه‌داری آمریکا و اتحادیه اروپا

در پاییز سال ۱۳۹۸، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا زندان فشافویه را به دلیل ارتباط با نقض جدی حقوق بشر مورد تحریم قرار داد.

برایان هوک، نماینده وزارت خارجه آمریکا در امور ایران در مهرماه آن سال خبر داد که زندان فشافویه ایران را در لیست تحریم قرار داده‌اند و دو ماه بعد این تحریم اجرایی شد.
اتحادیه اروپا

در فروردین ۱۴۰۰، اتحادیه اروپا به علت نقض حقوق بشر در ایران، کشتار و سرکوب معترضان در آبان ۹۸ سه زندان جمهوری اسلامی ایران از جمله فشافویه را تحریم کرد.
قتل زندانیان در فشافویه

۲۰ خرداد ۱۳۹۸، علیرضا شیرمحمدعلی، زندانی سیاسی ۲۱ ساله در این زندان هدف حمله دو تن از زندانیان بزهکار قرار گرفت و پس از مجروح شدن با ضربات چاقو جان خود را از دست داد.
۳۰ شهریور ۱۴۰۰ خبر مرگ مشکوک شاهین ناصری در سلول انفرادی زندان تهران بزرگ تأیید شد. وی کارشناس بازرگانی بود که در روز ۹ آبان ۱۳۹۸ در برگه «تحقیق از شاهد» نوشته بود که خود در آگاهی شیراز شاهد شکنجه نوید افکاری بوده‌است.
۳ مهر ۱۴۰۰ یک شهروند ایلامی به نام امیرحسین حاتمی بر اثر «ضرب و شتم مأموران نیروی انتظامی» در زندان تهران بزرگ جان باخته‌است.بنا بر گفته وکیل امیرحسین حاتمی، شواهد نشان می‌دهد که وی «به قتل رسیده‌است».

زندانیان عقیدتی و سیاسی

برخی از زندانیان شناخته شده که مدّتی از دوران محکومیت خود را در این زندان گذرانده‌اند به شرح ذیل اند:

کسری نوری
محمد شریفی مقدم ریابی
محمد حبیبی خوزانی
پوریا نوری
سهیل عربی
آرش کیخسروی
زرتشت احمدی راغب
مصطفی بادکوبه‌ای
قاسم شعله‌سعدی
پوریا ناصری‌خواه
امیر نوری
امیرحسین مرادی
محمد رجبی
سعید تمجیدی
علیرضا شیرمحمدعلی
ساسان نیک نفس
ناصر فهیمی (زندانی سیاسی)
،،،،،،،،،،،
درج‌خبر بازگشایی
۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۰ – ۱۴:۲۸

زندان بزرگ تهران، پذیرای ۱۵ هزار زندانی می شود

رئیس سازمان زندانها قول داده در زندان جدید تهران موسوم به “زندان بزرگ” ۱۵ هزار زندانی نگهداری کند تا مشکلات ندامتگاهی استان البرز کم شود.

امیدسلیمی بنی: رئیس سازمان زندانهای کشور اعلام کرد در آینده نزدیک، ۱۵ هزار زندانی استان تهران در زندان بزرگ تهران، اسکان خواهند یافت. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور، اسماعیلی در جلسه شورای عالی قضایی استان البرز گفت: “در آینده نزدیک ۱۵ هزار زندانی که مربوط به حوزه قضایی استان تهران هستند به زندان تهران بزرگ منتقل می شوند.”

این در حالی است که این مقام قضایی در سال گذشته از شورای شهر تهران درخواست کرده بود به وضعیت زندان اوین به عنوان یک شهرک ۶ هزار نفری، رسیدگی شود و بودجه ای به عنوان “سرانه شهروندی” در اختیار سازمان زندانها قرار گیرد.

اسماعیلی در نامه ای خطاب به شورای شهر تهران خواسته بود سرانه شهروندی زندانیان زندان اوین و سایر بازداشتگاه های تهران را به این سازمان بپردازند، تا بخشی از مشکلات ۲۲ هزار زندانی این استان، رفع شود.

در آن نامه، وی به وجود زندان اوین، بازداشتگاه خیابان وزرا و یک بازداشتگاه کوچک دیگر با ظرفیت ۱۵۰ زندانی اشاره کرده بود و نامی از “زندان بزرگ تهران” نبرده بود.

اکنون، رئیس سازمان زندانها در جلسه ای با حضور رئیس کل دادگستری، دادستان کرج، دادستان نیروهای مسلح و رؤسای بخشهای مختلف دادگستری این استان می گوید: “یکی از دغدغه‌های ستاد سازمان زندانها رشد جمعیت کیفری در سطح زندانهای استان البرز است از این رو یکی از اهداف ساخت زندان تهران بزرگ انتقال زندانیان این استان به این مرکز است. این خواست تمامی مسئولان کلانشهر کرج است که بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده انشاءالله در آینده نزدیک ۱۵ هزار زندانی که مربوط به حوزه قضایی استان تهران به زندان تهران بزرگ منتقل شوند.”

وی دلیل این کار را “قدم بزرگ برای رفع مشکلات زندانیان استان البرز” عنوان کرده و گفته “به قوه الهی مقدمات آن آماده شده است و به زودی انجام خواهد شد.”

زندانها همچنان کلونی ایدز و اعتیاد

این برنامه ریزیها در حالی صورت می گیرد آخرین گزارشهای از وضعیت زندانهای کشور نشان می دهد ندامتگاه ها همچنان کلونی اعتیاد و ایدز است. طبق گزارشی که اخیرا توسط مدیرکل بهداشت و درمان سازمان‌ زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور منتشر شده، ۵۷ درصد از جمعیت ورودی به زندانهای کشور، معتاد هستند و بیش از ۹۰۰ زن زن ویروس HIV را به صورت فعال در بدن خود، این سو و آن سو می برند.

مرضیه فرنیا که در آئین گشایش دوره دوم کارگاه آموزشی «ارتقاءی برنامه‌های پیشگیری و مراقبت از اچ‌آی‌وی (ایدز) برای زنان مصرف‌کننده تزریقی مواد»، سخن می گفته، اعلام کرده که در حال حاضر نزدیک به ۴۰ هزار زندانی مرد و ‌۶٩٩ نفر از زندانیان زن تحت درمان نگهدارنده با متادون هستند. این روشی است که طی آن، بدن فرد معتاد با مصرف داروی مخدر جایگزین، در زمان مشخصی، سم زدایی می شود و پس از آن، سایر درمانهای کنترلگر برای کاهش آسیب زایی اعتیاد در فرد بیمار، آغاز می شود.

از دورنمای بهداشتی زندانهای ایران در ماه های گذشته، وضعیت بسیار ناگواری ترسیم شده است. پیش از این نیز یکی از مقامات وزارت بهداشت در بازدید از زندان گفته بود اگر مشکلات ناشی از تراکم بالای زندانها حل نشود، جامعه هزینه های هنگفت خواهد پرداخت.

محمود سروش ، مدیر مبارزه با بیماری عفونی وزارت بهداشت و درمان در بازدید از زندان مرکزی اصفهان، اظهار کرده بود: “تراکم جمعیت در اندرزگاهها باعث بروز بیماری های خطرناک و مخصوصاً واگیردار می شود که درمان آن هزینه و تاوان هنگفتی را برای زندان ها و جامعه به همراه خواهد داشت.”

آمارها نشان می دهد زندانهای ایران، فرسوده و بسیار شلوغ هستند به صورتی که در برخی استانها، سرانه زندانی شدن شهروندان به ۴ برابر استاندارد جهانی رسیده، با این حال، قوه قضائیه و سازمان زندانها می گوید برنامه هایی را در دست دارد تا تراکم زندانیان را کاهش دهد.

زنان، زندانیان بی صدا

مسئولان سازمان زندانها می گویند حدود هفت هزار و ‌۵٠٠ نفر از زندانیان کل کشور زنان هستند که این رقم چهار درصد از زندانیان کل کشور را تشکیل می‌دهد و بیشترین تراکم این جمعیت نیز بین ‌١٩ تا ‌۴٠ سالگی است.

به گفته آنها، ‌٧۶ درصد از زنان زندانی متاهل هستند و از نظر سطح تحصیلات، ‌٣١ درصد این زنان بی‌سوادند. مسئولان سازمان زندانها تاکید می کنند این بی‌سوادی یکی از عواملی است که فرد را مورد سوءاستفاده قرار می‌دهد و وی را به سمت جرم و بزهکاری می‌کشاند.

با این وجود مدیرکل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها می گوید اقدامات زیادی برای کاهش آسیبهای ناشی از حضور این افراد در زندان، انجام می شود. فرنیا توضیح می دهد: “در حال حاضر ‌١٣٣ کلینیک در زندان‌های کشور و مراکز مراقبت بعد از خروج وجود دارند و هدف ما گسترش این کلینیک‌ها به کلیه زندان‌های با جمعیت بالای ‌٣٠٠ نفر و ادغام فعالیت آنها در برنامه مراکز بهداشتی و درمانی زندان‌های زیر ‌٣٠٠ نفر جمعیت است.”

وزارت بهداشت البته این اقدامات را کافی نمی داند. امیری، مدیر مبارزه با بیماریهای عفونی این وزارتخانه در بازدید از یک زندان شلوغ بااشاره به تراکم موجود در زندانها و اردوگاه کاردرمانی گفته بود: “کادر پزشکی و بهداشت و درمان زندان های استان در طول شبانه روز درمراکز بهداشت و درمان زندانها بصورت یکپارچه و مستعد آماده مقابله با شیوع هرگونه بیماری در زندان ها هستند اما با وجود تراکم آمار فعلی ونیروی انسانی و امکانات و فضا این امرجوابگو نیست.”

اکنون وضعیت ایدز و اعتیاد در زندانهای کشور و کمبود بودجه و اعتبار برای رفع مشکلات متعدد زندانیان، به حدی فضا را برای زندانبانان تنگ کرده که مسئولان سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی می گویند با وجود هشدارهای مکرر درباره وضعیت بهداشتی و رفاهی زندانیان، به دلیل کمبود بودجه و اعتبارات نمی توانند در آینده ای نزدیک تغییرات عمده ای در این زمینه انجام دهند، ولی در صورتی که برای هشدار وزارت بهداشت فکری نشود، جامعه هزینه ای که “هنگفت” توصیف شده را برای تراکم بالای زندانیان، خواهد پرداخت.

برداشت جوانه ها